مقدمه ای بر استروئید های آنابولیک

زمانی که کتابچه ی ترویج دوپینگ را ورق می زنیم، بیشتر نگرانی ها را معطوف ورزشکاران رشته های قدرتی همچون وزنه برداری و پرورش اندام می بینیم، چرا که ورزشکاران این رشته ها در صف اول مصرف این مواد قرار داشتند، هر چند قدرتی کاران، هنوز به عنوان مدعی اول مصرف استروئید ها و مواد ممنوعه خطاب می شوند، اما امروز شمار و ارقام به دست آمده از آمار مربوط به دوپینگ، ترویج تصاعدی این داروها را در بین ورزشکاران رشته های مختلف نشان می دهند.

استروئید های آنابولیک – اندروژنیک به عنوان بخشی از صنایع سنتتیک (دارونی) شناخته می شوند. آنابولیک یک کلمه یونانی می باشد و اشاره به رشد تدریجی و ساخته شدن دارد و آندروژنیک با افزایش میل جنسی و تحریک کارایی جنسی مرتبط است و بروز صفات مردانه را سبب می شود.

در واقع آنابولیک تغییراتی مانند ترکیب مولکولهای پروتئین و انباشته شدن آن در عضله را شامل می شود و آندروژنیک کارکرد دستگاه تناسلی، افزایش ترشح چربی از غدد چربی ساز، بلوغ اسپرم و اموری از این قبیل را مدیریت می کند.

استروئید ها در اواخر دهه ۱۹۳۰ برای درمان هایپوگنادیسم و کمبود تستوسترون کافی ساخته شدند. تستوسترون را پدر استروئید های آنابولیک – آندروژنیک خطاب می کنند، چرا که هورمون اصلی بروز صفات ثانویه و مردانه می باشد این هورمون اولین بار توسط بوتنت و همکاران (۱۹۳۵) حاصل شد و پس از آن استفاده از این هورمون بی آن که منع قانونی داشته باشد برای درمان بیماری های خاص و برای تقویت عمومی و تخصصی مورد استفاده قرار گرفت که چگونگی عمل این هورمون را بعدا بررسی خواهیم کرد.

با سیر بیشتر در تاریخچه شیوع استروئید ها در بین ورزشکاران، رشد چشمگیر استفاده از این ترکیبات را در دهه های ۱۹۰۰ – ۱۹۹۰ مشاهده می کنیم، که شاید یکی از دلایل آن ساخت و تهیه فراورده های مشابه تستوسترون (ناندرولون دی هیدرو تستوسترون دیانابول) در این دو دهه بود، که هنوز هم به عنوان مشتقاتی محبوب در بین ورزشکاران شناخته می شوند.

استقبال ورزشکاران رشته های مختلف ورزشی از ترکیبات نیروزا، کمیته بین المللی المپیک را در سال ۱۹۹۳ وادار به انتشار لیست داروهای ممنوعه نمود، اما عدم وجود ابزار مناسب برای تشخیص تست دوپینگ استروئید ها، باعث گسترش تدریجی این داروها شد به طوری که در سال ۱۹۷۹ کمیسیون پزشکی المپیک استروئید ها را در فهرست داروهای ممنوعه وارد کرد و از این تاریخ به بعد استفاده از استروئید های آنابولیک – آندروژنیک در ورزش و فعالیت های ورزشی ممنوع اعلام شد. اگر چه در این زمان این داروها به لحاظ احتمال مصرف به این لیست اضافه شدند، اما مشکل بالقوه در تشخیص دوپینگ این داروها این بود که انجام تست تنها در ایام مسابقات صورت می پذیرفت و عملا راهی برای کنترل دقیق آنها در خارج فصل مسابقات وجود نداشت، و لذا نیاز به انجام این آزمایشات در خارج از فصل مسابقه مورد تایید قرار گرفت. با همه تمهیدات صورت گرفته از سوی کمیته های ضد دوپینگ و وضع قوانین سخت گیرانه بر علیه مصرف داروهای نیرو افزا، اما پیشرفت های حاصل شده در علوم پزشکی و داروسازی همواره گسترش سیطره ی مصرف این مواد را تقویت کرده است. ساخت و توزیع داروها در انواع گوناگون خوراکی، تزریقی، موضعی، استنشاقی از یک سو و پیشرفت های حاصل در ساخت انواع مختلف داروهای پپتیدی، محرک های سمپاتیک و آگونیست های – بتا۲، داروهای مدر، حجم دهنده های پلاسما و اریتروپوئیتین و تنوع هر چه بیشتر استروئید ها، کنترل مصرف این مواد و انجام آزمایشات دوپینگ را با مشکل روبرو ساخته است. به طوری که لیست داروهای ممنوعه هر ساله توسط آژانس جهانی مبارزه با دوپینگ (Wada) بروزرسانی می شود و جالب تر آن که تعداد اقلام داروهای ممنونه در سال های اخیر بیش از ۲ هزار قلم گزارش شده است.